مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
در این سالهای اخیر مالیات بر ارزش افزوده، به انواع مالیات‌هایی که در نظام مالیاتی کشور دریافت می‌شود اضافه شده است. ثبت و پرداخت مالیات ارزش افزوده بسیار مهم است. برای درک بهتر مفهوم این نوع مالیات، بهتر است ابتدا بدانیم ارزش افزوده در این قانون به چه معناست.
ارزش افزوده، تفاوت بین ارزش کالا و خدمات فروخته شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده است.
مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی است که خریدار هنگام خرید کالا یا خدمات، باید به فروشنده بپردازد و فروشنده کالا و خدمات، این مالیات را در زمان های معین به دولت پرداخت می‌کند.
یکی از مالیات‌هایی که مالکان کسب و کار باید بپردازند، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) است. این نوع مالیات طی چند سال اخیر توسط دولت وضع شده است و برای تمام کسب و کارها از مرحله تولید تا توزیع اخذ می‌شود.
یکی از مهم‌ترین تصورات اشتباهی که میان مردم رایج است این است که مالیات بر ارزش افزوده تنها شامل مصرف کننده نهایی می‌شود. این در حالی است که کسب و کارهایی که در روند تولید و توزیع محصول نقش داشته‌‌اند نیز باید این مالیات را پرداخت کنند.
مودیان مالیاتی با توجه به شرایطی میتوانند از طرف مقابل (خریدار کالا و خدمات) مالیات و عوارض ارزش افزوده دریافت نمایند:
مودی باشند (بدین معنی که عرضه کننده کالا یا ارائه کننده خدمات باشند).
مشمول فراخوان باشد.
ثبت نام نموده باشد.
کالا و خدمت ارائه شده معاف نباشد.
به طور کلی دامنه شمول ارزش افزوده را میتوان:
عرضه کالا در داخل
ارائه خدمت در داخل
صادرات کالا و خدمات به خارج از کشور و واردات کالا و خدمات به سرزمین اصلی دانست
شرایطی که معامله تحقق یافته و مشمول ارزش افزوده می‌باشد:
عرضه کالا (انتقال کالا از طریق هر نوع معامله چون عقد، بیع، صلح، هبه و…)
ارائه خدمت ( برای غیر و در مقابل دریافت مابه‌ازاء )
مالیات بر ارزش افزوده نیز انواع خاصی دارد که بهتر است آن‌ها را بشناسید:
تولیدی
درآمدی
مصرف
بر طبق ماده سوم قانون مالیات بر ارزش افزوده تفاوت میان ارزش کالا یا خدمت ارائه شده با ارزش کالا یا خدمت خریداری شده در بازه زمانی مشخصی، ارزش افزوده است. ارزش افزوده یا VALUE ADDED در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا می‌شود
چه کالاها و خدماتی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
سازمان امور مالیاتی به جهت حمایت از بخشی از کالاهای تولیدی و حمایت از مصرف‌کننده بعضی از کالاها و خدمات را از پرداخت مالیات غیرمستقیم معاف کرده است محصولات خام کشاورزی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند.
محصولا کشاورزی که هنوز کاری بر روی آن انجام نشده است مشمول این قانون نشده و فروشنده‌ها حق ندارند در فاکتور فروش، ارزش افزوده از خریدار دریافت نمایند.
کود و سم و بذر شامل مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شود: موادی مثل کود، سم، بذر و نهال در هنگام فروش مشمول مالیات غیرمستقیم نمی‌شوند و توسط قانون از این فراورده‌ها حمایت شده است.
دام و طیور و آبزی‌ها مشمول مالیات بر ارزش افزوده نشده و فروشنده حق دریافت این مالیات را از خریدار ندارد.
مواد غذایی اصلی مثل نان، شکر، قند، شیرخشک، روغن، پنیر، حبوبات، برنج، گوشت، آرد که مواد غذایی اصلی برای خوراک مردم محسوب می‌شوند مشمول مالیات غیرمستقیم نیستند.
دارو و فرش دستباف هم مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند. دارو به دلیلی اهمیت آن برای مصرف‌کننده و فرش دستباف برای حمایت از تولیدکننده در این گروه قرار می‌گیرند.
خدمات بانکی و موسسات اعتباری و خدمات حمل و نقل جاده‌های برون‌شهری و دورن‌شهری از جمله اتوبوس قطار و همواپیما هم شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند.
اقلامی که در صنایع دفاعی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد به جهت حمایت از امنیت و توسعه این صنعت از قانون ارزش افزوده معاف شده است.
کتاب، مطبوعات، لوازم‌التحریر، کاغذ و هر چیزی که در تهیه و تولید کتاب و لوازم‌التحریر نقش داشته باشد از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهد بود.
آیا حقوق و دستمزد پرسنل مشمول ارزش افزوده می‌شود؟
حقوق و دستمزد پرسنل به دلیلی این که به صورت جداگانه در مالیات‌های مستقیم آمده است و مالیات آن در قانون مالیات‌های مستقیم پرداخت می‌شود مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شود.
آیا مناطق ویژه اقتصادی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
شرکت‌ها و کارخانه‌جات و بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی که در مناطق ویژه اقتصادی قرار دارند مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند. البته به شرطی که مبادلات آن‌ها فقط در مناطق ویژه اقتصادی باشد و اگر با مصرف‌کنندگانی خارج از منطقه ویژه اقتصادی مبادله داشته باشند باید ارزش افزوده بپردازند.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده و نحوه محاسبه آن
به طور کلی محاسبه مالیات بر ارزش افزوده به این شکل است که مودیان مالیاتی (افراد سر شاخه که مالیات پرداخت می‌کنند.) مالیاتی که پرداخت می‌کنند را از مالیاتی که از خریدار دریافت می‌کنند، کم می‌کنند. در نهایت مقداری باقی می‌ماند که به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به دولت پرداخت می‌شود.
تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده به سال ۸۷ باز می‌گردد. در آن سال نرخ این نوع مالیات حدود ۳ درصد بود. به تدریج نرخ مالیات بر ارزش افزوده رشد کرد. تا جایی که امروز به ۹ درصد رسیده است. البته این نرخ شامل ۶ درصد مالیات بر ارزش افزوده و ۳ درصد عوارض ارزش افزوده است.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی اولین افرادی بودند که این قانون و ساز و کار آن را در کشور تعیین کردند. مالیات بر ارزش افزوده خود را از مالیات بر ارزش افزوده دریافتی کسر کنید و مانده را، حداکثر تا ۱۵ روز پس از پایان هر سه ماهه، به حساب خزانه دولت واریز کنید.
اقدامات لازم قبل از ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
بهتر است پیش از اقدام به ارسال اظهارنامه مدارک موردنیاز و اسناد را آماده کرده باشید. فاکتورهای مرتب، اسناد طبقه بندی شده و مدارک هویتی میتوانند به ارسال اظهارنامه سرعت ببخشند. به طور کلی توصیه می‌شود پیش از ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده فاکتورهای خرید و فروش اغلامی که مشمول مالیات هستند را از اقلام دیگر جداسازی کنید.
حال بهتر است یک فایل اکسل از اطلاعات تهیه کنید. این فایل میتوانند شامل ستون‌های ردیف، نام خریدار/ فروشنده، مبلغ خالص خرید/فروش مبلغ مالیات، مبلغ عوارض و در نهایت مجموع باشد. در صورتی که اطلاعات را به شکل زیر تکمیل کنید، روند بسیار ساده‌تر خواهد شد:
خرید/فروش: مبلغ خالص خرید/فروش و بدون احتساب ارزش افزوده
مالیات: مبلغ خالص خرید/فروش ضربدر ۶٪
عوارض: مبلغ خالص خرید/فروش ضربدر ۳٪
جمع نهایی: جمع کل مبالغ خرید/فروش، مالیات و عوارض
مدارک موردنیاز ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
بهتر است بدانید که باید مدارکی که برای ارسال اظهارنامه نیاز دارید را باید بایگانی کنید. این مدارک بهتر است حداقل ۱۰ سال نگهداری شوند. از جمله مدارک موردنیاز برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
گواهی ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده
تمام صورت حساب‌های مربوط به خرید و فروش کالا و خدمات
دفاتر قانونی
اظهارنامه‌های تایید شده قبلی
رسیدهای بانکی پرداخت مالیات و عوارض
برگه‌های اعلامیه بدهکاری و بستانکاری
نوارهای صندوق
اسناد گمرکی حمل و نقل
اسناد مربوط به بیمه
کلیه مستندات معاملات و عملیات
به تمام مودیان مالیاتی توصیه می‌کنیم پیش از تحویل مدارک به خوبی آن‌ها را برسی کنید. در پر کردن تمام فرم‌ها باید نهایت دقت را به خرج دهید.
یکی از نکاتی که تمام مودیان مالیاتی باید در نظر داشته باشند، به استفاده از صورت حساب‌ها، پایانه‌های فروشگاهی، صندوق‌های مکانیزه و… تایید شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور ملزم هستند.
آموزش ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
در حال حاضر ارسال اظهارنامه ارزش افزوده، پرداخت آن بر اساس خود اظهاری است.
مودیان میبایست در پایان هر سه ماه، اظهارنامه ارزش افزوده خود را از طریق سامانه یکپارچه مالیات بر ارزش افزوده به آدرس www.evat.ir ثبت نمایند. پس از ورود به سایت با صفحه زیر روبرو میشوید، نام کاربری و کلمه عبور خود را وارد کنید و سپس به روی گزینه ورود به سامانه کلیک کنید.
جهت هر گونه مشاوره تخصصی در این زمینه با متخصصین رهام محاسب تماس بگیرید (تماس برای مشاوره)