چرخه حسابداری در هر دوره حسابداری تکرار و هدف آن، تهیه صورت های مالی است. چرخه حسابداری فرآیندی است که واحد های تجاری به وسیله آن می توانند صورت های مالی خود را برای یک دوره معین زمانی تهیه کنند. برای یک واحد تجاری تازه تاسیس، این چرخه از افتتاح حساب آغاز می شود. اگر یک واحد تجاری برای یک مدت فعالیت داشته باشد، مانده حساب آن از دوره مذکور به دوره قبل منتقل می شود. بنابراین چرخه حسابداری آن از مانده حساب اول دوره شروع می شود.
اهمیت چرخه حسابداری از این بابت است که در ثبت حسابداری پروژه های مالی، به حسابداران کمک می کند. چرخه حسابداری نقش یک چک لیست را برای حسابداریان بازی می کند. در پایان دوره مالی تمامی مراحل بطور کامل انجام شده است و چیزی از قلم نیفتاده است. هدف اینست که هر هزینه و درآمدی که در سازمان وجود داشته است، در صورت های مال منعکس شود. در هر چرخه حسابداری می توان عملکرد مالی یک شرکت را به خوبی مشاهده کرد. چرخه حسابداری، حسابداران رابرای تهیه یک صورت مالی بی نقص همراهی می کند.
همانطور که در بالا به آن اشاره شد، اجزای چرخه حسابداری بطور متناوب در دوره های مالی تکرار می شود. تمام روندهای حسابداری با ترتیب مشخصی ثبت می گردد. بنابراین می بایست طبق دوره های مالی زمانبندی چرخه های حسابداری، در دوره های مالی یکساله کامل می شوند. که شروعش با مانده ابتدای دوره حساب های دفتر کل است و پایانش با تهیه تاز آزمایشی اختتامیه است.
چرخه حسابداری به دو گروه تقسیم می شود،یکی کارهای انجام شده طی دوره که شامل ثبت مبادلات در دفاتر،روزنامه و انتقال اطلاعات به دفتر کل است، دگر کار انجام شده در پایان دوره که شامل تهیه صورت های مالی می شود. در همین مراحل حسابداری پایان دوره بیشتر از مراحل حسابداری طی دوره می باشند، ولی ثبت مبادلات در دفتر روزنامه و نقل آن به دفتر کل نیازمند مدت زمان بسیار طولانی تری است،
مراحل حسابداری طی دوره:
- جمع آوری اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی
شروع با مانده ابتدای دوره حساب های دفتر کل است. در این مرحله از چرخه حسابداری لازم است تمامی فاکتورها فروش و رسیدهای بانکی، فاکتور خرید، ته چک جمع آوری شود تا برای ثبت در دفتر رونامه و تهیه اسناد مالی مربوط به آن استفاده شود. اسناد و مدارک جمع شده در این قسمت از مهمترین مراحل حسابداری است. تمامی ساختار حسابداری و مالیاتی و دفاتر شرکت توسط این اسناد تهیه می شود. استفاده از فاکتور ها و رسیدهای صوری در این قسمت می تواند سازمان را با تبعات زیادی در زمینه رد دفاتر ، محرومیت بنگاه ها و محرومیت از معافیت های مالیاتی همراه سازد.
- تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی و تنظیم سند حسابداری
این موضوع که حساب مشخص شده، براساس مبادله افزایش داشته است یا کاهش در قسمت تحلیل صورت می گیرد و بعد ا ان زمان اعمال است که قواعد بدهکار و بستانکار کردن و تعیین میزان بدهکار و بستانکاری حساب جهت افزایش یا کاهش آن مشخص می گردد. تجزیه و تحلیل اسناد برای تنظیم آثار مالی هر رویداد بر دارایی و بدهی های شرکت است. تجزیه و تحلیل و ثبت مبادلات در دفتر روزنامه به محض وقوع
- ثبت رویدادهای مالی در دفتر روزنامه
در دفتر روزنامه که شامل یک شرح مختصر از مبادله نیز می باشد. ابتدا سمت بدهکار و سپس سمت بستانکار در دفتر روزنامه ثبت می شود. تمامی اسناد حسابداری باید در دفاتر روزنامه ثبت شوند. دفاتر روزنامه بصورت پلمپ شده از طرف اداره ثبت شرکت ها در اختیار سازمان ها قرار می گیرد. تمامی اسناد مذکور باید به ترتیب تاریخ وقوع ثبت شود و عنوان حساب های بدهکار و بعد از ان عنوان بستانکار آن مشخص گردد. مبلغ بدهکار در سمت راست و مبلغ بستانکار در سمت چپ و ثبت شرح کوتاهی از مبادله.
- انتقال اطلاعات از دفتر روزنامه به دفتر کل
انتقال از دفتر روزنامه به دفتر کل، بعد ا ز ثبت در دفتر روزنامه صورت می گیردبدهکارهای دفتر روزنامه به بدهکارهای حساب های دفتر کل و بستانکارهای دفتر روزنامه به بستانکار حساب دفتر کل انتقال می یابند.
مراحل حسابداری پایان دوره:
- تهیه تراز آزمایشی
در مقالات ” تراز آزمایشی چیست و چه تفاوتی با ترازنامه دارد؟” در رابطه با تهیه تراز آزمایشی صحبت کردیم. ما می دانیم که تراز آمایشی یک فهرستی از تمامی حساب هایی که در دفتر کل وجود داشت و مانده آن ها است. در تراز آزمایشی تساوی بین بدهکارها و بستانکارها نشان داده می شود.
- اطلاع حساب های دفتر کل
در پایان هر ماه، بایستی حسابداران، تراز های آزمایشی دفتر کل و معین را انجام داده و هدف از انجام این کار، بررسی تساوی گردش عملیات و مانده حساب های کل و معین و آزمون گردش عملیات حساب ها با جمع ستون بدهکاری و بستانکاری در دفتر روزنامه است که بایستی به درستی و با کمال دقت صورت بگیرد. در واقع بعد از مانده گیری از اطلاعات های دفتر کل، بایستی در سرفصلی تحت عنوان تراز آزمایشی دو ستونی، همه حساب ها گنجانده شود.
- تهیه تراز آزمایشی اصلاح شده
اگر جمع بدهکارها و بستانکارها برابر نباشد، نتیجتاً تراز آزمایشی دارای اشتباهاتی است. این اختلاف ممکن است نتیجه خطای ثبت حساب ها و یا مبالغشان باشد که می بایست اصلاح شده و نسبت به تهیه تراز آزمایشی اصلاح شده اقدام شود.
- بستن حساب های موقت
حساب های درآمد و یا هزینه را اصطلاحاً حساب های موقت اسمی می نامند. آخرین مرحله درمراحل حسابداری بتن حساب های موقت است. حساب ها برای ثبت مبادلات بعدی آماده می شوند. بستن حساب ها همان کاهش مبلغ حساب موقت معادل مانده ای که دارند تا مانده آن ها صفر شود. بعد از این مرحله برای اندازه گیری سود ویژه دوره بعد آماده می شوند.
- تهیه صورت های مالی
یکی از مهمترین مراحل تهیه صورت های مالی است. ترازنامه مطابق با استاندارد خودش، در یک طرف بدهی و در طرف دیگر سرمایه، درج شده است. این مرحله آخرین مرحله چرخه حسابداری است
- تهیه تراز آزمایشی اختتامیه
چرخه عملیات حسابداری با تراز آزمایشی اختتامیه خاتمه می یابد،این تراز آزمایشی صحت انجام ثبت های تعدیلی و بستن حساب ها را در دفتر رونامه و دفتر کل دارد. تراز ازمایشی اختتامیه فهرستی از حساب دفتر کل و مانده آن ها است. این مرحله ما را مطمن می سازد دفتر کل برای شروع دوره حسابداری بعد اعتبار تساوی دو طرف معامله حسابداری را دارد.
حسابداری عبارت است از یک سیستم اطلاعاتی که از طریق شناسایی، ثبت، طبقه بندی، تلخیص و گزارشگری رویدادهای مالی، اطلاعات لازم را در اختیار استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری قرار می دهد.
واحدهای اقتصادی را از نظر نوع فعالیت در سه دسته می توان طبقه بندی کرد:
الف – شرکت های خدماتی
شرکت هایی نظیر تعمیرگاه ها، هتل ها، درمانگاه ها و آموزشگاه ها را که خدماتی به مشتریان ارائه می کنند و از این راه کسب درآمد می نمایند، شرکت های خدماتی می گویند.
ب – شرکت های بازرگانی
شرکت های بازرگانی شرکت هایی هستند که به خرید و فروش کالا اشتغال دارند، بدون آنکه شکل کالای مورد مبادله را تغییر دهند. شرکت های بازرگانی، عمده فروشان یا بنکداران و خرده فروشان را شامل می شود. فروشگاه ها و خوار و بار فروشی ها نمونه هایی از شرکت های بازرگانی هستند.
ج – تعریف شرکت تولیدی
شرکت هایی را که مواد اولیه و کالاهایی را خریداری و آنها را تغییر شکل می دهند و یا به کالای دیگری تبدیل می کنند و به فروش می رسانند، شرکت های تولیدی می گویند. شرکت های تولیدی با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالا می پردازند.
حسابداری انواع هزینه ها در شرکت های تولیدی+طبقه بندی هزینه های تولید
مخارج واقع شده جهت اداره امور و انجام فعالیت‌های شرکت که منافع آتی ندارد (برخلاف دارائی ها که انتظار می رود منافع آتی داشته باشند) را هزینه می‌نامند. هزینه به مخارجی گفته می‌شود که منافع آتی ندارد ولی برای تداوم فعالیت موسسه لازم است انجام شود. در ادامه به معرفی انواع هزینه ها در شرکت های تولیدی که در طبقه‌بندی‌های مختلفی صورت می‌گیرد می‌پردازیم:
- طبقه بندی زمانی: هزینه‌های جاری و سرمایه‌ای.
- طبقه‌بندی طبیعی: هزینه‌های ساخت (تولیدی) و تجاری (غیر تولیدی).
- طبقه‌بندی در ارتباط با محصول: هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم.
- طبقه‌بندی در ارتباط با حجم تولید: هزینه‌های ثابت، متغیر و نیمه متغیر.
انواع هزینه از نظر ارتباط با فعالیت شرکت های تولیدی
هزینه های تولید چیست؟
هزینه هایی که مستقیماً به بخش تولید مربوط است، هزینه های تولید نام داشته و شامل: برق مصرفی بخش تولید، دستمزد مستقیم، مواد مستقیم و غیرمستقیم، هزینه حمل خرید مواد اولیه، تعمیر ماشین آلات تولید و …
هزینه های تولید مستقیما به جریان تولید کالا مربوط هستند که مجموعاً بهای تمام شده تولید کالا را تشکیل می‌دهند.
هزینه های غیر تولیدی
هزینه هایی که برای استمرار فعالیت شرکت تولیدی لازم است مثل هزینه های عمومی و اداری، هزینه های توزیع و فروش، هزینه تعمیرات، استهلاک.
در حسابداری در شرکت های تولیدی، اگر برای تعمیرات یا بازسازی اساسی یک دستگاه تولیدی یا خرید مواد اولیه خام شرکت تولیدی، وام گرفته شود طبق نحوه حسابداری شرکتهای تولیدی اگر دارایی در حال استفاده باشد، بهره آن جزو هزینه‌های غیر تولیدی است و به قیمت تمام شده اضافه نخواهد شد. ولی طبق شرایط خاصی که در استانداردهای حسابداری تولید آمده است و هنوز از دارایی استفاده نشده باشد، بهره آن به بهای تمام شده دارایی اضافه می‌شود.
در شرکتهای تولیدی برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته نیاز به محاسبه بهای تمام شده کالای ساخته شده است. مهمترین قسمت بهای تمام شده کالا ساخته شده، هزینه های تولید دوره می‌باشد.
درآمد شرکت تولیدی در حسابداری تولیدی
درآمدها نیز در حسابداری شرکت تولیدی همچون هزینه‌ها به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شوند:
- درآمدهای عملیاتی (اصلی)
- درآمدهای غیر عملیاتی (فرعی)
درآمد حاصل از فروش کالای تولیدی شرکت جزو درآمد عملیاتی و اصلی شرکت است، زیرا هدف تاسیس شرکت کسب سود از طریق فروش این کالاها است.
ولی درآمدهایی که از فروش ضایعات و درآمدهای اتفاقی (مانند سودهای بانکی، جوایز و …) حاصل می‌شود جزو درآمدهای غیر عملیاتی است.
صورت های مالی و محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی
در حسابداری تولیدی محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی به شکل زیر انجام می‌شود:
مالیات- سود و زیان ویژه = سود و زیان بعد از کسر از مالیات
درآمدهای غیرعملیاتی+ هزینه های غیر عملیاتی- سود و زیان عملیاتی = سود و زیان ویژه (خالص)(قبل از کسر مالیات)
هزینه های عملیاتی- سود (زیان) ناویژه = سود و زیان عملیاتی
هزینه های بهره و وام – هزینه کارمزدهای بانکی- درآمدهای متفرقه + سود بهره بانکی = هزینه ها و درآمدهای غیرعملیاتی
هزینه های تعمیراتی + هزینه های اداری عملیاتی + هزینه های فروش = هزینه های عملیاتی
بهای تمام شده کالا فروش رفته- فروش خالص = سود (زیان) ناویژه
(تخفیفات نقدی فروش + برگشت از فروش و تخفیفات) – فروش = فروش خالص
موجودی پایان دوره کالا- بهای تمام شده کالا ساخته شده + خرید کالا+ موجودی کالا اول دوره = بهای تمام شده کالا فروش رفته
کار در جریان پایان دوره- هزینه تولید+ کار در جریان اول دوره = بهای تمام شده کالا ساخته شده
در حسابداری تولید برای محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی، باید ابتدا هزینه تولید محاسبه شود. هزینه تولید قسمت مهم بهای تمام شده کالای فروش رفته است. هزینه های تولید شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار تولید هستند:
مواد مستقیم
مواد اولیه ای که در ساخت کالا نقش اساسی دارد و از نظر مقدار و قیمت قابل ملاحظه است. در صورتی که مواد اولیه از نظر قیمت یا مقدار، در تولید محصول قابل ملاحظه نباشد در زمره مواد غیر مستقیم که زیر مجموعه سربار تولید می باشد قرار می گیرد.
دستمزد مستقیم و غیر مستقیم
دستمزد کارگران تولید تا وقتی که در کنار دستگاه تولیدی هستند و آن دستگاه به تولید مشغول است؛ مثلاً دستمزد کارگران کنترل کننده دستگاه، پرس کننده، مونتاژ کار.
اما دستمزد این افراد دستمزد مستقیم محسوب نمی شود: سرپرست کارگران، سرکارگر، مدیران، تعمیرکار. چون مربوط به کل تولیدات (در محدوده تولید عادی) است و نه یک تولید خاص. در نحوه حسابداری شرکتهای تولیدی، چه تولید باشد یا نباشد و چه کم باشد و چه زیاد، دستمزد این افراد رابطه مستقیمی با میزان تولید نداشته و حقوق خود را خواهند گرفت. لذا در زمره دستمزد غیر مستقیم تولید قرار می‌گیرند که در گروه سربار تولید طبقه بندی می‌شوند
سربار تولید
در حسابداری شرکتهای تولیدی، کلیه هزینه‌های مربوط به بخش تولید غیر از مواد مستقیم و دستمزد مستقیم سربار تولید خوانده می‌شوند: مثل تعمیر دستگاه، حمل و نقل، هزینه آب و برق مربوط به تولید، دستمزد سرپرستان و مدیران و مواد غیرمستقیم و …
مالیات- سود و زیان ویژه = سود و زیان بعد از کسر از مالیات
درآمدهای غیر عملیاتی+ هزینه های غیرعملیاتی- سود و زیان عملیاتی= سود و زیان ویژه (خالص)(قبل از کسر مالیات)
هزینه های عملیاتی- سود (زیان) ناویژه= سود و زیان عملیاتی
هزینه های بهره و وام- هزینه کارمزدهای بانکی- درآمدهای متفرقه+ سود بهر بانکی= هزینه ها و درآمدهای غیرعملیاتی
هزینه های تعمیراتی+ هزینه های اداری عملیاتی+ هزینه های فروش = هزینه های عملیاتی
بهای تمام شده کالا فروش رفته- فروش خالص= سود (زیان) ناویژه
(تخفیفات نقدی فروش + برگشت از فروش و تخفیفات) – فروش = فروش خالص
موجودی کالا پایان دوره- خرید کالا طی دوره+ بهای تمام شده کالا ساخته شده+ موجودی کالا ابتدای دوره = بهای تمام شده کالا فروش رفته
کار در جریان ساخت پایان دوره- هزینه تولید+ کار در جریان ساخت ابتدای دوره = بهای تمام شده کالا ساخته شده
سربار تولید+ دستمزد مستقیم+ مواد مستقیم = هزینه تولید
بهای تمام شده کالای ساخته شده در آموزش حسابداری تولیدی
بهای تمام شده کار در جریان ساخت طی دوره (کار در جریان تولید): در حسابداری شرکت تولیدی برابر حاصل جمع بهای تمام شده کالای تولید شده به علاوه کار در جریان اول دوره است؛ یعنی بهای تمام شده کالا وارده به خط تولید (مواد مستقیم+ دستمزد مستقیم+ سربار) به علاوه کار در جریان ساخت اول دوره.
کالا در جریان ساخت اول و پایان دوره (کالا نیمه ساخته): در حسابداری شرکتهای تولیدی نشان دهنده بهای تمام شده آن دسته از تولیدات است که هنوز تمام مراحل تولید آنها تکمیل نشده و به صورت نیمه ساخته است و اندازه گیری فیزیکی و یا تعیین میزان مواد، دستمزد و سربار تخصیص یافته به آن در انتهای دوره مالی و بحث معادل آحاد کار در جریان ساخت، شناسایی و در تراز نامه به عنوان یک دارایی ثبت می‌شود و در صورت سود و زیان نیز در کنار بهای تمام شده کالا ساخته شده ظاهر می‌شود.
بعد از درک جایگاه کالای نیمه ساخته در ترازنامه و صورت سود و زیان شرکت تولیدی، باید به یاد داشته باشید که بهای تمام شده محصول (بهای تمام شده کالا ساخته شده و کار در جریان) تا زمانی که محصول فروش نرفته جزو دارایی ها (موجودی مواد و کالا) است و به محض فروش رفتن، جزو بهای کالای فروش رفته و جزو هزینه ها است. به دنبال راهی ساده برای محاسبه تمامی این موارد هستید؟ به شما نرم افزار حسابداری تولیدی را پیشنهاد می‌کنیم. با نرم افزار حسابداری تولیدی سپیدار همکاران سیستم، از اتلاف منابع جلوگیری کرده، برآورد دقیقی نسبت به هزینه‌های تولید داشته و رقابت پذیری محصولات خود را به نسبت رقبا بالا می‌برید.
جهت هر گونه مشاوره تخصصی در این زمینه با متخصصین رهام محاسب تماس بگیرید (تماس برای مشاوره)